Latuhalat

Dag lieve familie en vrienden,

Vandaag 16 oktober 2007 doe ik een nieuwe poging op het internet. De 13de had ik een heel verhaal af over Latuhalat
.Ik heb de titel gewijzigd en bleek toen als nog alles kijt te zijn geraakt. Nu zal ik tussentijds het gewijzigde bericht plaatsen om niet alles direct kwijt te zijn.

De 13de oktober was het Islamistisch Nieuwjaar: Selamat Hari Raya Idul Fitri 1 Sewayal 1428 Hijdriah, einde van de Ramadhan.

Ambon Stad ligt er verlaten bij. Slechts enkele marktkramen zijn open. Alles ziet er armoedig uit - de weg van de Terminal: eindhalte busstation - Angkutan Kota naar het hotel. Ik zit in een heel lux hotel met AC Airco te internetten, terwijl 50 meter verder op er een krottenwijk is. Er ligt veel zwerfvuil op straat. Bij tijden ruikt dit zwerfvuil hel erg. Dit is echt de andere kant van de medaille van Ambon Manisée.

De reis over het water met de speedboot van Itawaka - Saparua naar Tulehu - Ambon verloopt voorspoedig. De hele boot is vol als wij om 4.45 uur vertrekken. Het is dan nog nacht en pikdonker. Maar spoedig komt het daglicht te voorschijn en kun je beter de kustlijn ontwaren.
In Kulur ( één van de twee overgebleven Islamistische dorpen in Saparua naast Siri Sore Sala; het dorp Iha bestaat geheel niet meer sinds de geloofsonlusten , is geheel uitgebrand)
wordt een kleine tussenstop gemaakt. Er komt nog een passagiere bij. Het opkomende daglicht geeft prachtige kleuringen. Alles lijkt nu nog mooier. Het strand bij Kukur lijkt nu hagelwit. Albert maakt hiervan enige foto's. Tijdens de reis wordt er door niemand haast wat gezegd. Een deel van de reizigers slaapt en een ander deel kijkt stil uit het raam voor zich uit. De zee is verder erg rustig.

In Tulehu wacht bung Ferry Seluhollo - onze gastheer uit Latuhalat ons weer op. Hij heeft vannacht maar een korte nacht gehad. Om 1.00 uur 's nachts heeft hij dochter Frija nog in Ambon - Haven op de boot gezet richting Fak - Fak op Nieuw Guinea. Deze grote veerbootreis duurt 14 uur, maar is goedkoper dan een vliegticket.Frija komt maar 1 of 2 keer per jaar over naar Latuhalat, omdat het anders een te dure aangelegenheid wordt. Vanuit Ambon- Haven is bung Ferry meteen door gereden naar Tulehu. Hier heeft hij einige uren in de auto kunnen slapen in afwachting van onze aankomst.

Als wij in Tulehu aankomen doen wij eerst boodschappen met oom Kané. Albert wil de familie wat schenken als dank voor zijn verblijf daar en heeft oom Kané gevraagd hier over na te denken. Het wordt een stofzuiger. Op zich een mooi apparaat, maar dan moet de electriciteisvoorziening het wel gewoon doen. Zowel in Nolloth als in Latuhalat maken wij het verschillende malen mee, dat de electriciteit 's avonds uitvalt. Ineens is het dan echt donker en doen kaarsen goed dienst. In Nederland is een stofzuiger een gangbaar huishoudelijk apparaat. Hier in Indonesië op Ambon is het een luxe apparaat. Er is maar keuze uit één stofzuiger- een silverline van 1800 Watt. Als je een TV aan wil schaffen, is het assortiment waar uit je kunt kiezen veel groter.

Aan oom Kané wordt de werking van de stofzuiger uit gelegd. Dit gebeurt door een jongen, die gewoon zijn sigaret in de mond houdt. Ook als Mammie hier iets over zegt, blijft deze jongen een hulp van de winkelbedienden gewoon door roken. Immers wij zijn bang dat zijn sigarettenas op de nieuwe stofzuiger valt. Later blijkt, dat hij niet weet - dat er verlenghulpstukken zijn en wordt de demonstratie over genomen door winkelpersoneel, wat wel goed op de hoogte is. De doos wordt na de demonstratie weer netjes gevuld en voorzien van verpakkingslint, zodat het goed is mee te dragen.

Ook nemen wij noodverlichting mee voor Tante Dolly, oom Kané en bung Ferry. Deze noodverlichting laadt zich op als de lectriciteitsvoorziening het gewoon doet en gaat aan als de verlichting uitvalt. Het is maar 22 Watt, maar een functioneel gebruiksartikel. Want zowel in Noloth als in Latuhalat komt het regelmatig voor dat de electriciteit zo maar 's avonds in eens uitvalt. Tante Oncing krijgt later ook zo'n noodverlichting als zij dit niet al zelf heeft aangeschaft. Oom Kané wordt hierna afgezet in Kuda Mati vlakbij het huis van oom Piet en Tante Oncing Matulessy - Leatemia. Hier blijft oom Kané overnachten, voordat hij de volgende ochtend de speedboot zal nemen naar Itawaka.
Ook Bung Ferry mag van Albert nadenken wat hij graag zou willen hebben las dank voor ons verblijf in Latuhalat. Zo wie zo zorgen wij er voor, dat wij de families waar wij verblijven nooit onnodig op extra kosten jagen door ons verblijf bij hen. Maar wij zijn er nooit altijd bij als er dagelijkse boodschappen worden aangeschaft. Niet alles wordt in een supermarkt of op de markt aangeschaft, zoals bijv. tijdens de vakanties in Frankrijk. Dan heb je gewoon kassabonnen van de supermarkt. Nu komt er ook veel in huis via - via. Bijv. de verse vis, de klappa muda, de bakbanen etc.

Voordat wij oom Kané afzetten drinken wij nog iets in het Molukse café Sibu Sibu. Hier hangen beroemde Molukse Nederlanders. Er hangen grote posters van de voetballers Simon Tahamata en Sonny Silooy. Ook de zangers Ais Lawalata en Daniël Sahuleka hangen er, net als de Molukse band Massada uit Huizen. In Makassar hebben wij van Nono Pupella de tip gekregen om zeker tijdens ons verblijf op Ambon dit café te bezoeken. Nono is een goede vriend van de eigenaar van dit Café: Victor Manuhutu.Ik heb dit Bung Ferry verteld en hij heeft dit dus goed onthouden. Bij de drank komt er een bord met allerlei jajan - jajan ( o.a. flenjes, cake, waji). In het café komt bung Ferry allerlei bekenden tegen. Trouwens overal waar je met Bung Ferry loopt, kent hij wel mensen. Hij heeft echt een groot sociaal netwerk. En als hij iets nog niet weet, dan gaat hij hier gewoon, ondernemend op af voor je.

Na oom Kané afgezet te hebben, vraagt Mammie aan Bung Ferry of het niet te vermoeiend is als wij eerst nog de enveloppen langs de families brengen, die wij niet in Nolloth of Nalahia thuis aangetroffen hebben. Er is een duidelijke trek van jongeren naar de grote stad vanwege werk of studie. Eerst gaan wij langs de zuster van oom Jonadab Huarissa, die wij niet meer in Nalahia aangetroffen hebben. Tante Josina Haurissa( vernoemd naar onze oma) is getrouwd met oom Mickey Hetharie en zij wonen nu in Halong Baru - niet ver van Ambonstad. Vanwege de studie theologie van één van de kinderen is de familie uit Nalahia vertrokken. Wij brengen slechts een bliksembezoek en slaan een kopje thee af. Immers er moeten nog meer enveloppen van de familie afgegeven worden. Nu gaan wij in Passo langs bij de kinderen van oom Jonadab en Tante Dans, naar het tweede huis dus van oom Jonadab. Het moet vlakbij de kerk in aanbouw in Passo liggen. Wij zoeken, maar vinden het niet goed. Later blijkt, dat wij aan de andere kant van de weg moeten zijn. Mellon, één van de kinderen is het huis nog aan het ruimen ( Elyse en Thido zijn er niet) en stelt voor ons eerst af te zetten bij Bongso Omi Leatemia - Patty, een zuster van wijlen oom Max Patty. Zij woont nu in bij één van haar dochters. Ook bij beiden slaan wij een kopje thee af.

Wel bezoeken wij nog samen met Mellon het kerkhof Benteng in Ambonstad. Hier zijn de graven van opa Thido en oma Maria Haurissa en van hun zoon: Joseph, die predikant was. Mellon kan het familiegraf niet vinden en na een half uur wordt eindelijk het familiegraf gevonden. Met een kapmes van één van de zwerfjongeren wordt het graf schoongemaakt door Mellon en twee andere ingeschakelde hulpen.

De volgende dag hebben wij nog oom Ezau Haurissa bezocht. Hij ligt de hele dag ziek op bed en kan vanwege een afasie ( spraakstoornis ten gevolge van een stroke / CVA) niet goed communiceren. Alleen een dochter van oom Henk, die hem dagelijks verzorgd begrijpt hem. Hij herkent Mammie niet en vraagt zich af wie hem nu komt opzoeken. Oom Henk Haurissa is ook thuis.

Iets over het onderwijssysteem in Indonesië:
1. Play group 1 jarige peuterklas
2. Taman kanak-kanak 1 jarige kleuteklas als je 5 jaar oud bent
3. Sd = Sekolah dasar basisschool klas 1 tot en met klas 6
4. Smp = Sekolah menengah pertama, drie jarige vormingsklas
5. Sma Sekolah menengah atas
( alleen studie)
of
Smk Sekolah menegah kejuruan ( hoger beroepsonderwijs met praktijk - skills)

De groepsgrootte in Indonesië is 20 tot 30 leerlingen in een groep. Vanaf de Taman Kanak Kanak is het dragen van een uniform verplicht. In Ambonstad kun je de uniformen aanschaffen voor de school in Latuhalat. Stanley Waas, die nu bij Bung Ferry en Usi Ance in huis woont zit nu in Sma 3.Sinds ongeveer 5 jaar kan je in Latuhalat de Sma - opleiding volgen. Hiervoor is het voetbalveld opgeofferd in Passa Rata.

Universiteit:
College = Perguruan Tinggi
Diploma 1 1 jaar universiteit
Diploma 2 2 jaren universiteit
Diploma 3 3 jaren universiteit

Sarjana 1 = Strata 1 = 5 jarige universitaire opleiding - doktorandus of ir. titel, afhankelijk van de afstudeerrichting.

Sarjana 2 = Strata 2 = Mastertitel
Selly Haurissa, een dochter van oom Henk Haurissa, een zoon van opa Thido Haurissa is bezig met haar Mastertitel. Zij is de leidinggevende van Bobby Hiariej, de man van Desi Seluhollo.

Sarjana 3 = Strata 3 = Doktortitel

Professor

Een S1 studie kost 5000 Euro. ( studiegeld en boekengeld)
Een S2 opleiding volgen kost minstens 10.000 Euro.

Itha Seluhollo: heeft dus haar S1 Civiel Techniek behaald, titel ST.
Frija Seluhollo heeft haar S1 Perikanan = visserij behaald, titel SPi en werkt in Fak Fak als lerares Perikanan.
Desi Seluhollo is nog bezig met haar studie economie.
Ekin Seluhollo heeft haar diploma's electro techniek behaald en werkt voor Tellkom Indonesia ICT als staffunctionaris bij de Helpdesk. Voor haar werk wordt zij regelmatig uitgezonden. Je mag dan niet weigeren, anders kan zelf ontslag volgen. Zo is Ekin 1 jaar in Jayapura / Nieuw Guinea geweest, hierma 1 jaar naar Bandung / Java, toen 1 jaar Surabaya / Java dan 6 jaar Manokwari Nieuw Guinea, vervolgens 2 jaar Makassar en nu alweer bijna 2 jaar in Ambonstad zelf.
Usi Ance heeft voor de synode gewerkt en is nu met pensioen.
Bung Ferry is erg actief in de gemeenschap van Latuhalat. Zo is hij sinds enige maanden voorzitter van het bestuur, wat verantwoordelijk is voor de rehabilitatie en de renovatie van de twee kerken in Ukuhury: Pniël en het oude Pniël. Afgelopen zaterdag heb ik informeel als voorzitter van PAALS de perkumpulan anak anak Latuhalt Seilale in Nederland een bestuursvergadering gevolgd met alle afgevaardigden van sectoren van Latuhalat en twee dominees.
In 2008 moeten de werkzaamheden aanvangen. Men zal formeel een brief aan het secretariaat van PAALS schrijven. Ook zal men een bezoek brengen aan Jakarta om geld te werven. In Jakarta is ook een LatuhalatSeilalevereniging.

Ik sluit nu af, omdat ik het laatste stuk als nog verloren ben. Gelukkig is dit geen groot stuk geweest. En begin met een nieuw stuk met als datum 16 oktober.

Ik zal in het volgende stuk beginnen met een uitleg over negeri Latuhalat. Dit verhaal is dan niet af, daar ga ik een volgende keer weer mee verder.

Albert heeft mij net via Tante Sonny gebeld, dat hij nu net uitgezwaaid wordt door de gehele familie Tutuarima! Hij staat nu op het vliegveld in Tangerang en komt morgen dus weer aan in Nederland.

Hilda Munster is vandaag ook nog in Latuhalat geweest samen met usi Vanni Haurissa - Lumalessil ( de jongste zus van Thijs Lumalessil ( Saparua - Ouw), haar mans vader Joro Huarissa is een broer van wijlen oom David Haurissa uit Den Bosch en de familie komt oorspronkelijk uit Nusalaut het dorp Leinitu. Hilda vertrekt morgen weer naar Jakarta.

Liefs en groeten van Mammie en Gerard