Laatste dag Latuhalat 5 november 2007

Dag allemaal,

Bij het vorige bericht heb ik nog veel meer foto's kunnen plaatsen. Ik heb net gegeten met de hele familie Seluhollo samen nog met Ollie en Leo Waas. Daarna heb ik met Bobby ( morgen jarig), Deassy, Ribie, zus Ama en Leo gewinkeld in Amplas ( Ambon Plaza). Nu weer terug in Hotel Amans om het bericht in Word te plaatsen en de rest van de foto's. De familie Sabandar - Leiwakabessy ( oom Coen en tante Batha ) zijn inmiddels op de hoogte van onze komst morgen. Zij hadden ons vandaag al verwacht.

Vanmorgen weer met de Angkutan Kota om half 10 naar hotel Amans om de foto’s verder op het internet te plaatsen. Ik heb niet goed op de instelling van de camera gekeken en ongemerkt video -opnames gemaak. Dit is de reden, waarom het gisteravond ook steeds niet wilde lukken, het plaatsen van de foto’s op de website. Vanmorgenvroeg heb ik met Nico gebeld, die vertelde, dat er twee video-opnames gemaakt waren. Helaas is het dus niet bij deze twee opnames gebleven.

Doe nu een nieuwe poging met andere foto-serie wat nu wel goed schijnt te lukken. Jona Matulessy - Lokollo heeft mij gisteravond uitgelegd hoe ik het nu verder zelf kan doen zonder de ondersteuning van de medewerkers van hotel Amans. Ik kom tot nummer 879 en moet na het middageten dus de rest er nog opzette tot 999. Ik ben nu bijna 3 uur bezig geweest met het plaatsen van 150 foto’s. Volgende keer moet er een andere link gemaakt worden om foto’s op internet te plaatsen. Dit kost nu heel veel tijd helaas. Ook als alle handelingen wel duidelijk zijn.

Vandaag is het onze laatste dag op Latuhalat. Gisteren zijn wij eerst in de kerk in Seri geweest. Hierna kort bij bung Otis Telussa langs geweest. Voor Hilda: de kleindochter, die ons tijdens de regenachtige dag begeleidde heet Sersina Telussa. Zij heeft jou haar sandalen geleend en ons paraplui’s gegeven. Deze zondag regent het totaal niet. Zaterdag was het wel een erg regenachtige dag. Nu is het erg warm. Hoeveel graden het is, weet men hier niet als je hier naar vraagt. Een barometer en een buitentemperatuurmeter zijn hier geen dagelijkse zaken. Een krant lezen, zie ik ook niet echt om mij heen gebeuren.

Wij zijn alleen met z’n vieren naar Seri gereden. Andere kerkbezoeken ging Mychelvia nog mee of dochters van bung Ferry en usi Ance.
Na het kerkbezoek in Seri heb ik Edward opgezocht. Zaterdagavond heeft hij mij vanuit Hotel Amans opgehaald. Wij zijn toen eerst bij bung Otis Munster langs geweest. Voor hem ben ik op het eiland Saparua en op Ambon nog op zoek geweest naar zijn afkomst. Ik ben op zijn verzoek in de plaats Mahu geweest. Daar woont de familie Latumahina, die oorspronkelijk uit de plaats Paperu komt. In Mahu zijn er echter geen oudere generatie Latumahina. Een dochter Ibu Guru Corry ( mevrouw de lerares Corry ) geeft aan, dat ik in Passo moet zoeken op het eiland Ambon. Als ik voor de bootraces: Aroembae – wedstrijden in Ambon ben, vraag ik Jerry Matulessy om mij naar Passo te rijden. Die middag regent het ook steeds en moeten wij telkens onderweg schuilen. Regenpakken en een regenjas zijn op deze regenachtige dagen geen overbodige luxe, maar ontbreken gewoon. Iedereen stopt gewoon als het regent en wacht weer tot de regenbui over is om weer verder met de bromfiets verder te trekken. In Passo heb ik bung Naftaniel Laumahina ontmoet. Hij weet zich een klein beetje iets te herinneren, maar in hoeverre deze info betrouwbaar is weet ik niet. Bung Naftaniel is de jongste en hij heeft aan, dat ik toch in Mahu moet zijn bij zijn oudere broer bung Ais ( Johannes ) Latumahina. Bung Naftaniel zijn huis is ook afgebrand tijdens de gelooftwisten en zijn huidige onderkomen ( een woning in opbouw) is weer afschuwelijk schrijnend, kaal beton, de woning is totaal nog niet klaar en toch wordt hier al in geleefd bij gebrek aan een ander alternatief.


Maar bung Ais is weer bij familie in Amahusu in verband met de bootraces. Hij raadt mij aan om de familie in Paperu te bezoeken. Dit is het ouderlijk huis van de familie, niet ver van de baileo ( rumah adat) de weg naar het strand, tweede huis links. Dit heb ik samen met Kané Leatemia gedaan, maar ook daar kunnen zij mij niet verder helpen. Daar woont usi Ludia Latumahina, die zegt, dat haar vader niet veel over vroeger verteld heeft en dat zij mij niet verder kan helpen. Zij weet dus niet of de moeder van bung Otis, Frederica Latumahina van deze Latumahina afstamt. Er is nog een andere familie Latumahina in Paperu, maar hier is geen oudere generatie meer van in leven.

Bij bung Otis maak ik ook kennis met zijn tweede vrouw, Lentjie Munster - Huwaa. Andere keren was zij aan het helpen in Soya, waar haar familie vandaan komt. Na bung Otis geïnformeerd te hebben over mijn zoektochten, die helaas niet tot iets concreets hebben geleid gaan Edward en ik op bezoek bij de familie van Oma Dika Munster ( een zuster van onze opa Caly) getrouwd met Opa Petrus Wattimena van Siwang. Dit is de laatste familie van opa Caly, die ik nog niet bezocht heb. De familie woont inmiddels in Kuda Mati ( Formasi Atas) Jalan Baru. Hier tref ik Mama Les Wattimena aan met twee zonen: Julius en Maikel. De familie woont in mooie grote woningen. Zij weten alles te vertellen over de familieband van Munster met Telussa. Ook weten zij alle bijzonderheden over de dusun in Seri te vertellen. Diverse families hebben al een stukje grond zich toegeëigend zonder dat hier echt familieberaad over is geweest. Hierdoor schuift de grens van het geen eigendom is van de familie steeds verder op naar binnen. De naam van de grond heet : Hori (= Kuli Bia, soort zeeschelp waar je op kunt blazen en er is zelfs een Batu Baileo midden op ons familiestukje). Wij komen tegen 21.00 uur aan bij de familie en gaan pas tegen 23.45 uur weer weg. Hier krijg ik trouwens voor het eerst een mok koffie ongevraagd aangeboden. Dit drink ik maar netjes op en heb voor de tweede ronde een glas gekookt water ( heet) gevraagd. Alle kinderen van oma Dika zijn al overleden, alleen Mama Les, de vrouw van oom Louis Wattimena leeft nog. Ook de familie van oom Edo Wattimena komt hier bij oom Noes Wattimena. Edson Wattimena ( Barneveld) is ook pas op vakantie geweest. Hier hoor ik ook, dat Tante Marie – Munster – Krickhoff nu definitief terug gekeerd is naar Kuda Mati. Zij woont hier vlakbij en heeft de huur van het huis in Nederland reeds opgezegd vanwege haar gezondheid.

Pas tegen 00.30 uur komen wij aan in Latuhalat. Vanavond heb ik het voor het eerst koud. Doordat het zaterdag veel geregend heeft – is ook de avond en de nachttemperatuur aan de lage kant gebleven.

Na de kerkdienst in Seri zoek ik Edward weer op. Samen met zijn vader bung Elia Munster gaan wij eerst naar Airlouw. Ik heb de familie Lekhenila daar beloofd om nog terug te komen om een foto te maken van het familiegraf van Dominggoes Munster, waar deze familie van afkomstig is. Vooraf brengen wij een bezoek aan de familie Munster – Leiwakabessy in Airlouw. Bung Elia maakt voor het eerst kennis met Usi Tji Munster – Leiwakabessy. Hoewel de mensen niet al te ver van elkaar wonen, weten zij niet van elkaars bestaan af. Onduidelijk is wat zich in het verleden heeft afgespeeld, waardoor de familie Munster – Ukuhury een afzonderlijke positie in neemt. De familie Munster – Seri komt zowel in Airlouw als in Ukuhury, maar Munster – Airlouw en Munster – Ukuhury kennen elkaar niet, hoewel wij dus allen deze mojang hebben: Willem Munster met Constantia Latuhihin. Zowel in Seri als in Airlouw bezit deze familietak Munster veel familiegrond.

In Airlouw heeft bung Karel Munster zijn vrouw en dochters achtergelaten en heeft hij op Java een nieuw bestaan opgebouwd. Usi Tji heeft verder geen inkomen, dan het vruchtgebruik van de dusun. Alleen haar dochter Onna Munster werkt, die getrouwd is met Doky Wattilete.

Na Airlouw rijdt bung Elia naar huis en gaan Edward en ik nog even bij verschillende andere familieleden langs. Ik neem afscheid van oom Tjai Munster en tante Ruth Munster – Risakotta. Ik vraag nog na bij hem of hij weet, wie Mattheus Munster is de vader van bung Otis. Maar ook hij weet niets. Ook de familieband van de familie Munster met de familie Pattiasina kent hij niet. Hij heeft hier in het verleden wel over gehoord, maar het fijne weet hij hier niet van. Tante Ruth wil graag een bril uit Nederland, maar heeft geen recept van een oogarts.

Ik ga ook met Edward langs bij de Bapa Raya van Latuhalat. Hij heeft helaas geen geslachtsboom van de familie Salhuteru. Hij weet niets van Alexander Munster die trouwt met Magdalena Salhuteru de familielijn van Groningen en Dokkum. In het verleden is oom Elie en tante Marie Huliselan wel bij zijn vader op bezoek geweest. Dit weet de Bapa Raya zich wel te herinneren. De moeder van Tante Marie was een zuster van Magdalena Salhuteru. Dit heeft Mammie vroeger in het kamp De Biezen gehoord. In Waimahu ( deel van Latuhalat) is nog een andere familie Salhuteru, maar hier is niemand meer in leven van de oudere generatie.

Hierna breng ik met Edward een bezoek bij bung Herrie Munster. Wij zijn hier voor mijn vertrek naar Saparua al een keer eerder aan de deur geweest. Zij waren toen niet thuis. Edward heeft bung Herrie al geïnformeerd over mijn komst. Ik maak foto’s van het ouderlijke huis van Opa Karel Munster. Het huis stamt van 1932. Hierna is er verder nooit onderhoud gepleegd, het is dus in slechte conditie. Bung Herrie heeft de familie van opa Karel in Nderland een brief geschreven om hem financieel te ondersteunen. Het huis moet volledig opgeknapt worden en weer normaal bewoonbaar worden gemaakt. De foto’s, die ik van het huis gemaakt heb spreken verder voor zich. Bung Herrie is van beroep buschauffeur. Hij rijdt een Angkutan Kota – die ook in slechte staat verkeert.

Daarna halen Edward en ik brieven op bij Usi Ko Munster – Tuhumury ( Ukuhury) en bij usi Evie Singadji en neem ik daar alvast afscheid van de familie.

Als ik bij bung Ferry en usi Ance terug keer ligt iedereen siesta te houden. Gauw eet ik warm en vertrek per Angkutan Kota naar Jerry Matulessy. Hij zal mij per bromfiets wegbrengen naar Mahia. Daar ontmoet ik weer de familie Gomies. Daar ontmoet ik bung Joseph Gomies. Hij heeft voor mij uit het ouderlijk huis de Turun Turunan Gomies te voorschijn getoverd. Op de geslachtsboom staat inderdaad vermeld, dat Esther Gomies trouwt met Pieter Munster. Niet staat vermeld, dat Esther Gomies eerst trouwt met Jacobus Telussa. De vader van Esther Gomies was: Jozef Gomies, die trouwt met Salomi Tisera ( van desa Urimessing). Er zijn 8 kinderen. Een jongere zus van Esther is Rachel Gomies, die trouwt met Jesajas Wattimena, de ojang van de familie Wattimena Drachten. Usi Lily Nanuru ( Bovensmilde) is getrouwd geweest met bung Johannes Gomies, een broer van bung Joseph. De eerste keer heb ik zoon Pieter Gomies ontmoet en nu ontmoet ik zoon Helly Johannes. Usi Lily heeft gisteren nog gebeld met haar zoon. Hij heeft haar geïnformeerd, dat ik zondag terug kom, maar wist mijn voornaam niet. Met usi Lily zijn wij dus familie met de Latukolankant van haar, de Latuputty kant van haar, de Gomieskant en ook nog via haar tweede man, wijlen bung Oteng Nanunu, wiens moeder Judith Latuputty is. Judith’s vader is weer een Munster. Volgens bung Joseph hebben veel mensen in Mahia een Gomiesachtergrond in hun familielijn. Er waren immers 6 dochters, die allemaal weer voor grote gezinnen hebben gezorgd. Het komt vaak voor in Maluku, dat men eerst met elkaar trouwt en daarna er pas achter komt, dat de familiebanden veel dichterbij zijn als men vooraf zich bedacht had of weet van had.

Na het bezoek aan de familie Gomies in Mahia gaan Jerry en ik nog informatie checken, er zou een Munster getrouwd zijn met een Loppies, maar dit blijkt niet te kloppen. Omdat ik niet op het internet kan bij hotel Amans – brengt Jerry mij eerst bij usi Oncing en bung Piet ( Etek) Matulessy – Leatemia. Hier heeft Ike ( Meiske) voor lekker eten gezorgd. Er is een doopfeest waar usi Oncing ( Josina) en bung Piet gescheiden heen gaan. De vrouwen hebben een gezamenlijke afspraak en de heren verzamelen zich bij bung Piet. Omdat ik bij hen op bezoek ben keren zij snel terug. De andere nichten ( Jacqueline, Faly) zijn ook thuis evenals Jantje. Ik eet samen met Jerry en Jantje. Na het eten ga ik tegen 19.30 uur naar Amans. Er is wel iemand, die het internetcafé opent, maar die weet inhoudelijk verder niets. Jona de vrouw van Jerry wordt gevraagd te helpen. Zij komt per ojek – bromfiets, vervoer waar je voor betaald: 5.000 Rupiah voor binnen de stad en niet te ver weg. Jerry vraagt Jantje ook naar Amans te komen, zodat Jona na het internetten thuis afgezet kan worden. Tegen 22.00 uur brengen Jantje en Jerry mij gezamenlijk terug per bromfiets naar Latuhalat.

In Latuhalat is er een voetbalfeest aan de hand. De voetbalclub heeft niet gewonnen, maar toch is er feest. Ook zou het feest gecancelled worden, omdat er een overlijden is, maar omdat de begrafenis reeds heeft plaats gevonden, wordt er als nog gefeest. De muziek staat keihard aan – men heeft nog nooit van regels gehoord over geluidsoverlast en het feest duurt tot 05.00 uur in de morgen. Het feestelijk gebeuren is maar 100 meter van het gasthuis verwijderd. Drank is gratis en er wordt flink gedanst. De dochters Itha en Deassy zijn er weer. Ook Bobby slaapt thuis. Jantje de zoon van Noes is inmiddels naar huis. Stanley de zoon van Ollie is er ook. Het is dus weer full house.

Vanmiddag eten wij met z’n allen in Istana Berkat. Ik moet hier om 13.00 uur zijn en het is nu 12.42 uur. Ollie en Leo eten ook mee. Ollie heeft diverse malen het haar van Mammie verzorgd. Met Mammie gaat het verder goed. Zij blijft bij de familie achter in Latuhalat als ik weer eens op stap ben. De dozen met kenarienoten en sago zijn gelukkig al vooruit per post gestuurd naar Jakarta. Dit heeft Bobby gisteren verzorgd. Een goede, pragmatische en niet te dure oplossing. Straks moet ik ook achter een extra reistas aan. Tante Batta en oom Coen de familie in Bali moet ik nog informeren over onze vlucht morgen. Tegen 10.30 uur zullen wij morgenochtend in Bali aankomen.


Liefs van alle familieleden hier in Latuhalat, Airlouw en Ambonstad en natuurlijk van Mammie en mij!